Plek in het boek
10.2 – Spanningsvelden in de wetenschap: autonoom samenwerken (pagina 159).
Er bestaat een spanningsveld tussen de voor de wetenschap noodzakelijke autonomie waarbij enige afstand tot andere instituties en de samenleving essentieel is én een open actieve samenwerking met diezelfde instituties en samenleving die juist nabijheid vraagt. Om deze spanning te kunnen overstijgen en beide uiteinden van de dimensie te combineren, is het belangrijk te zoeken naar gezamenlijke belangen. Het kennen en erkennen van elkaars belangen is hierbij de sleutel en vormt de basis van autonoom samenwerken. Dit spanningsveld van autonoom samenwerken illustreren we met een fragment uit de film The imitation game.
De film
In The imitation game staat het levensverhaal van Alan Turing centraal, een Britse wiskundige. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden Duitse berichten verstuurd met een zogenoemde Enigma-machine. De Britten willen de onderschepte gecodeerde berichten ontcijferen en daar wordt een team met de beste codeurs op gezet. Het team staat onder enorme tijdsdruk. Niet alleen omdat de Duitsers om middernacht de instellingen van de machine wijzigen, maar ook omdat de legerleiding resultaten wil zien.
Het fragment
Dit fragment begint met de vaststelling door commandant Denniston dat resultaten uitblijven en dat het genoeg is geweest: het project wordt stopgezet en Alan wordt ontslagen. Je ziet een delegatie aangevoerd door commandant Denniston (de ‘opdrachtgever’) die onderweg is naar de locatie waar Alan de Enigma-machine bouwt. De delegatie bestaat uit belangrijke vertegenwoordigers van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Alan probeert ze tegen te houden. Stel, dit is een metafoor voor het spanningsveld Autonoom samenwerken. Alan Turing staat voor de wetenschap en handelt autonoom. Hij wil de afstand vergroten door letterlijk de deur dicht te houden. Door samenwerking binnen de wetenschap – zijn collega’s voorkomen het ontslag van Alan – ontstaat er weer meer verbinding met de delegatie en kiezen ze toch voor samenwerking. Overigens met veel moeite van beide kanten, maar met een grote maatschappelijke relevantie, want uiteindelijk wordt de code gekraakt. Dat zorgt voor een grote positieve wending in het verloop van de Tweede Wereldoorlog en het winnen daarvan is een overwinning van de democratie. Een mooie vorm van autonoom samenwerken!
